زمان مطالعه: 12 دقیقه

  IFRS یا استانداردهای گزارشگری مالی بین المللی چیست؟

استانداردهای گزارش مالی بین‌المللی (IFRS) مجموعه‌ای از قوانین حسابداری برای صورت‌های مالی شرکت‌های سهامی عام است. این استانداردها برای یکدست و شفاف شدن صورت‌های مالی شرکت‌ها وضع شده‌اند به طوری که بتوان این گزارشات مالی را در سراسر جهان فهمید و با یکدیگر مقایسه کرد. IFRS دقیقا مشخص می‌کند که شرکت‌ها چگونه باید سوابق خود را حفظ کرده و هزینه‌ها و درآمد خود را گزارش کنند. این استانداردها برای ایجاد یک زبان حسابداری مشترک ایجاد شده‌اند که در سطح جهانی برای سرمایه گذاران، حسابرسان، تنظیم کننده‌های دولتی و سایر اشخاص ذ‌ی‌نفع، قابل درک باشد. این استانداردها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که زبان، رویه‌ها و بیانیه‌های حسابداری را با هم سازگار کنند و به کسب‌وکارها و سرمایه‌گذاران کمک کنند تا تحلیل‌ها و تصمیم‌گیری‌های مالی درستی داشته باشند. IFRS شفافیت و اعتماد را در بازارهای مالی جهانی و شرکت‌هایی که سهام خود را در این بازار عرضه می‌کنند، تقویت می‌کند. اگر چنین استانداردهایی وجود نداشت، سرمایه گذاران تمایلی به باور صورت‌های مالی و سایر اطلاعات نداشتند. بدون این اعتماد، معاملات کمتری صورت می‌گیرد و اقتصاد قوی و پویایی نخواهیم داشت.

استانداردهای گزارشگری مالی بین المللی (IFRS) را بهتر بشناسیم

در طی سالیان متمادی، کشورها استانداردهای مالی و حسابداری خود را گسترش دادند. این استاندارد در هر کشوری متفاوت بود. برای بعضی‌ها مبتنی بر قوانین و اصول یا تجارت محور بود و برای برخی دیگر مبتنی بر مالیات. اصول و استانداردهای هر کشوری با کشور دیگر تفاوت داشت. با جهانی شدن، نیاز به هماهنگی این استانداردها نه تنها بدیهی بلکه ضروری بود. در گذشته فعالیت‎‌های مالی فرامرزی، به دلیل متفاوت بودن استانداردهای ملی هر کشور، بسیار پیچیده بود. این مجموعه از استانداردهای ملی برای سرمایه ‎گذاران و دیگر افرادی که از این صورت‌های مالی برای تصمیم گیری‌های اقتصادی خود استفاده می‌کنند، هزینه، پیچیدگی و ریسک به همراه داشت. وقتی هر کشور از استانداردهای حسابداری ملی خود برای تشخیص سود و زیان استفاده کند، ممکن است مبالغ گزارش شده هر کدام بر مبنای متفاوتی محاسبه شده باشد. رفع این پیچیدگی‌ها مستلزم دانستن جزئیات اصول و استانداردهای ملی هر کشور خواهد بود که امری دشوار و زمانبر است. استانداردهای حسابداری IFRS با ارائه مجموعه‌ای از استانداردهای حسابداری با کیفیت بالا و شناخته شده در سطح بین المللی که شفافیت، پاسخگویی و کارایی را برای بازارهای مالی در سراسر جهان به ارمغان می‌آورد، این چالش را برطرف می‌کند. هدف IFRS که توسط هیئت تنظیمات حسابداری بین المللی (IASB) توسعه یافته است، ایجاد مجموعه ای واحد از استانداردها است که قابل درک، قابل اجرا و با کیفیت باشند. IFRS به شرکت‌ها برای تهیه صورت‌های مالی، افشای اطلاعات و گزارش نتایج مالی خود کمک می کند.

تاریخچه IFRS چیست؟

در حالی که ایده این استاندارد از دهه 1970 وجود داشته است، IFRS برای اولین بار در اوایل دهه 2000 به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفت. در سال 2001، هیئت استانداردهای حسابداری بین المللی (IASB)  برای ایجاد همگرایی بین استانداردهای حسابداری ملی، به توسعه استانداردهایی پرداخت که آنها را “استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی” (IFRS) نامیده است. در سال 2002، اتحادیه اروپا (EU) موافقت کرد که استانداردهای گزارشگری مالی بین‌المللی برای حساب‌های تلفیقی شرکت‌های فهرست‌شده اتحادیه اروپا اعمال می‌شود و از آن زمان کشورهای دیگراتحادیه اروپا نیز از این استاندارد پیروی کردند. امروزه IFRS  باید توسط شرکت‌های دولتی مستقر در بیش از 160 کشور، از جمله همه کشورهای اتحادیه اروپا و همچنین کانادا، هند، روسیه، کره جنوبی، آفریقای جنوبی و شیلی مورد استفاده قرار گیرد. ایالات متحده و چین هر کدام استانداردهای خاص خود را دارند.

الزامات استاندارد IFRS

IFRS طیف گسترده‌ای از فعالیت‌های حسابداری را پوشش می‌دهد. جنبه‌های خاصی از عملکرد تجاری وجود دارد که IFRS قوانین اجباری را برای آنها تعیین کرده است.

صورت وضعیت مالی: صورت وضعیت مالی یک ترازنامه است. IFRS بر نحوه  گزارش مفاد این ترازنامه تأثیر می‌گذارد.

صورت درآمد جامع: می‌تواند به صورت یک صورت حساب باشد یا اینکه به صورت سود و زیان تفکیک شود. لیست دیگر درآمدها ازجمله دارایی‌ها و تجهیزات هم می‌تواند در این دسته بندی قرار گیرد.

بیانیه تغییرات حقوق صاحبان سهام: که به عنوان صورت سود انباشته نیز شناخته می‌شود، تغییرات سود شرکت در یک دوره مالی معین را به صورت مکتوب و مستند در می‌آورد.

صورت جریان‌های نقدی: گزارش معاملات مالی شرکت در یک دوره معین را شامل می‌شود و جریان نقدی را از عملیات، سرمایه‌گذاری و تامین مالی جدا می‌کند.

علاوه بر این گزارش‌های اساسی، یک شرکت باید خلاصه ای از سیاست‌های حسابداری خود را نیز ارائه دهد. گزارش کامل اغلب در کنار گزارش قبلی برای نشان دادن تغییرات سود و زیان دیده می‌شود. یک شرکت مادر باید برای هر یک از شرکت‌های تابعه خود گزارش‌های حساب جداگانه ایجاد کند.

اهمیت IFRS چیست؟

IFRS شامل استانداردهای مختلفی است که به شرکت ها اجازه می‌دهد صورت‌های مالی خود را تهیه کنند. این فرآیند طیف گسترده‌ای از ثبت تراکنش‌ها گرفته تا گزارش آنها را در بر می‌گیرد. برای اکثر شرکت‌ها، IFRS شامل دستورالعمل‌هایی برای تهیه صورت‌های مالی با ثبات است. با این حال، IFRS فقط برای شرکت‌ها و واحدهای گزارشگر مهم نیست بلکه مزایای قابل توجهی برای ذینفعان و استفاده کنندگان از صورت‌های مالی نیز دارند.

دلایل اهمیت IFRS :

کاربرد جهانی

یکی از مهم‌ترین مزایای IFRS، کاربرد جهانی آن است. بر خلاف IFRS ، GAAP در اقتصاد جهانی بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد و رایج‌تر است. برای شرکت‌ها، فرصتی برای جذب سرمایه گذاران بیشتر ایجاد می کند. شرکت‌ها می‌توانند صورت‌های مالی خود را به گونه‌ای تهیه کنند که همه سرمایه گذاران بتوانند از آن استفاده کنند و به این ترتیب آنها می‌توانند منابع مالی بیشتری کسب کنند.

ثبات

جذب سرمایه گذار از حوزه‌های مختلف، کار ساده‌ای نیست. معمولاً سرمایه گذاران پیشینه‌های متفاوتی دارند. بنابراین، داشتن یک سیستم یکنواخت که برای همه قابل درک باشد، بسیار حیاتی است. IFRS به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا صورت‌های مالی خود را مطابق با سایرین ارائه کنند تا صورت‌های مالی آنها برای سرمایه گذاران به راحتی قابل درک باشد.

کمک به حسابرسان

فرآیند حسابرسی برای همه شرکت‌ها بسیار حیاتی است. حسابرسی استانداردهای خاص خود را دارد که فرآیند حسابرسی را به حسابرسان دیکته می‌کند. اما IFRS به حسابرسان در موارد دیگری نیز راهنمایی می‌کند ازجمله شناسایی رفتارهای حسابداری مالی برای اقلام مختلف.

جلوگیری تحریف و دستکاری

IFRS فقط برای تنظیم فرآیند گزارش مالی نیست و فرآیند کلی حسابداری انجام شده در شرکت‌ها را مشخص می‌کند. این رویکرد می‌تواند به حسابداران اجازه دهد تا رفتار چندین تراکنش مالی را بهتر درک کنند و از هرگونه سوء رفتار در صورت‌های مالی نیز جلوگیری شود.

مطالعه بیشتر: اهداف اجتماعی کسب و کار و 7 اصل کسب و کار اجتماعی را بهتر بشناسید

مزایای استفاده از IFRS

استانداردهای حسابداری IFRS با افزایش قابلیت مقایسه و کیفیت بین المللی اطلاعات مالی، شفافیت را به ارمغان می‌آورد و سرمایه گذاران و سایر فعالان بازار را قادر می سازد تا تصمیمات اقتصادی آگاهانه اتخاذ کنند. استانداردهای حسابداری IFRS با کاهش شکاف اطلاعاتی بین تامین کنندگان سرمایه و افرادی که پول خود را به آنها سپرده‌اند، پاسخگویی را تقویت می‌کند. این استاندارد اطلاعاتی را ارائه می‌دهد که برای حسابداری مدیریت مورد نیاز است. استانداردهای حسابداری IFRS به عنوان منبعی از اطلاعات قابل مقایسه در سطح جهانی، برای تنظیم کننده‌ها در سراسر جهان نیز اهمیت حیاتی دارد. و در آخر استانداردهای حسابداری IFRS با کمک به سرمایه گذاران برای شناسایی فرصت‌ها و ریسک‌ها در سراسر جهان به کارایی اقتصادی کمک می‌کند و در نتیجه تخصیص سرمایه را بهبود می‌بخشد. برای کسب و کارها، استفاده از یک زبان حسابداری مورد اعتماد، هزینه سرمایه وگزارش دهی بین المللی را کاهش می‌دهد.

  IFRS در مقابل GAAP

شرکت‌های دولتی در ایالات متحده ملزم به استفاده از سیستم ، اصول حسابداری پذیرفته شده عمومی (Generally Accepted Accounting Principle) (GAAP) هستند. استانداردهای GAAP توسط هیئت حسابداری استانداردهای مالی (FSAB) و هیئت استانداردهای حسابداری دولتی (GASB) تدوین شده است. در حال حاضر، بنیاد IFRS بر استفاده از استانداردها در بیش از 160 حوزه قضایی از جمله کانادا، استرالیا، مکزیک و بسیاری از کشورهای اروپا نظارت دارد. باوجود اینکه شرکت‌های آمریکایی از GAAP استفاده می‌کنند، IFRS برای فهرست‌های ایالات متحده توسط شرکت‌های خارجی مجاز است.

IFRS “مبتنی بر اصول” است، در حالی که GAAP “مبتنی بر قوانین” است. کشورهایی که IFRS را پذیرفته‌اند، به جای قوانین سختگیرانه، از دستورالعمل‌ها برای کمک به حسابداران در ایجاد اسناد مالی استفاده می‌کنند. منتقدان استدلال می‌کنند که گاهی اوقات این امر می‌تواند منجر به تفسیرهای متفاوتی برای معاملات یکسان یا مشابه شود که این امر عدم اطمینان و نیاز به شفاف سازی در صورت‌های مالی را در پی خواهد داشت. در حالیکه GAAP  لیستی از قوانین دقیق را برای حسابداران ارائه می‌دهد.

تفاوت IFRS و GAAP در چیست

در کل، تفاوت در نوع روشی است که استفاده می‌کنند. IFRS مبتنی بر اصول است، در حالی که GAAP مبتنی بر قوانین است. در عمل، این بدان معناست که IFRS نسبت به GAAP  به جزئیات بسیار کمتری می‌پردازد و فضای بیشتری برای تفسیر حسابرسان باقی می‌گذارد. IFRS در تعریف درآمد چندان سخت گیرانه نیست و به شرکت‌ها اجازه می‌دهد درآمد را زودتر گزارش کنند. ترازنامه‌ای که از این سیستم استفاده می‌کند ممکن است جریان درآمد بالاتری نسبت به نسخه GAAP از همان ترازنامه نشان دهد. همچنین IFRS الزامات مختلفی برای گزارش هزینه‌ها دارد. برای مثال، اگر یک شرکت پولی را برای توسعه یا سرمایه گذاری برای آینده خرج می‌کند، لزوماً نباید به عنوان هزینه گزارش شود. در عوض می‌توان آن را با حروف بزرگ نوشت.

مطالعه بیشتر: مسئولیت اجتماعی سازمان ها و سند CSR چیست و چه تاثیری بر کسب و کار شرکت‌ها دارد؟

هر دو روش اجازه می‌دهند موجودی‌ها به ارزش بازار نوشته شوند. با این حال، اگر ارزش بازار بعداً افزایش یابد، تنها IFRS اجازه می‌دهد که کاهش قبلی معکوس شود. تحت GAAP، معکوس کردن بازنویسی‌های قبلی ممنوع است. ارزیابی موجودی ممکن است تحت IFRS نوسانات بیشتری داشته باشد.

تحت GAAP، هزینه‌های توسعه به استثنای نرم‌افزارهای توسعه‌یافته داخلی، در صورت وقوع انجام خواهد شد. برای نرم افزارهایی که به صورت خارجی مورد استفاده قرار خواهند گرفت، پس از اثبات امکان سنجی تکنولوژیکی، هزینه‌ها سرمایه گذاری می‌شوند. اگر نرم افزار فقط به صورت داخلی مورد استفاده قرار گیرد، GAAP فقط در مرحله توسعه نیاز به سرمایه گذاری دارد. IFRS راهنمایی خاصی برای نرم افزار ندارد.

در GAAP  دارایی‌های با عمر طولانی، مانند ساختمان ها، مبلمان و تجهیزات، به قیمت تمام شده تاریخی ارزش گذاری شده و با گذر زمان قیمت آنها کاهش پیدا می‌کند. طبق IFRS، این دارایی‌ها در ابتدا به بهای تمام شده ارزیابی می‌شوند، اما بعداً می‌توان آن‌ها را به ارزش بازار افزایش یا کاهش داد.

IFRS شامل دسته‌های متمایزی از اموال سرمایه گذاری شده است که به عنوان دارایی ذخیره  برای افزایش سرمایه تعریف می‌شوند. دارایی‌های سرمایه گذاری در ابتدا به بهای تمام شده اندازه گیری می‌شود و متعاقباً می‌توان آن را به ارزش بازار تجدید قیمت کرد. GAAP چنین دسته بندی جداگانه‌ای ندارد.

IFRS یک استثنا دارد که به مستاجر اجازه می‌دهد تا اجاره دارایی های کم ارزش را حذف کنند، در حالی که GAAP چنین استثنایی ندارد. استاندارد IFRS شامل اجاره برای برخی از انواع دارایی های نامشهود می شود، در حالی که GAAP اجاره کلیه دارایی‌های نامشهود را به طور قطعی از محدوده استاندارد حسابداری اجاره، مستثنی می‌کند.

مقایسه استاندارد حسابرسی ایران با IFRS

ایران استانداردهای بین المللی مانند IFRS را برای همگرایی بیشتربا جامعه بین المللی پذیرفته است. در سیستم حسابداری ایران از Iranian GAAP استفاده می‌کنند که در مفاهیم تئوری تفاوت چندانی با IFRS ندارد. 

· در استاندارد IFRS ارائه صورت تغییرات حقوق صاحبان سرمایه الزامی است. درحالیکه در استاندارد حسابداری ایران چنین صورت مالی اصلا وجود ندارد.

· استاندارد حسابداری ایران و IFRS در زمینه محاسبه تحقیق و توسعه و همچنین محاسبه استهلاک باهم متفاوت هستند.

یکی دیگر از تفاوت‌های این دو استاندارد تفاوت در ترازنامه است. مثلا :

• بررسی اولیه سرمایه گذاری در IFRS بر اساس ارزش واقعی است. در صورتی که در استاندارد حسابداری ایران این مورد بر مبنای بهای تمام شده محاسبه می‌شود.

• صورت های مالی در IFRS به شکل متوالی است ولی در استاندارد حسابداری ایران به شکل T انجام میشود.

• تفاوت در روش گزارش مطالبات، تفاوت در ترتیب گزارش اقلام جاری و همچنین تفاوت در گستردگی دارایی‌ها و بدهی‌های جاری از جمله دیگر اختلافات میان این دو استاندارد است.

مطالعه بیشتر: آشنایی با سرمایه گذاری مسئولانه، اهمیت و روش ‌‌‌های آن

نحوه اجرای IFRS در ایران

سازمان حسابرسی ایران با الزام بانک‌ها، شرکت‌های بیمه، سایر مؤسسات مالی و شرکت‌های پذیرفته شده در بورس به اعمال استانداردهای IFRS ، نشان داده است که ایران به استانداردهای جهانی حسابداری و استانداردهای IFRS متعهد است. حوزه قضایی در ایران نیز برای حمایت از حرکت به سوی مجموعه واحدی از استانداردهای حسابداری جهانی با کیفیت بالا، به این استاندارد متعهد شده است. جهت پیاده سازی استاندارد IFRS، باید همه‌ی اسناد حسابداری توسط یک حسابدار حرفه‌ای با این استاندارد منطبق شود. برای انتقال و ثبت این اسناد به یک نرم افزار مناسب احتیاج است. همچنین شرکت‌ها باید تاریخ جا به جایی اولین صورت‌های مالی مبتنی بر این استاندارد را ارائه کنند. تمام دارایی‌ها و بدهی‌ها باید بر طبق استاندارد IFRS مشخص شود و مواردی که این استاندارد منع کرده است نباید در نظر گرفته شود. تغییر طبقه بندی اقلام دارایی‌ها و بدهی‌ها بر اساس استاندارد IFRS صورت بگیرد. همچنین چگونگی گذار به این استاندارد هم باید جزئ افشای صورت‌های مالی قرار بگیرد.

مطالعه بیشتر: مراکز مشاوره مسئولیت اجتماعی و خدمات آنها را بهتر بشناسیم

پیامدهایی که باید در حرکت به سمت IFRS در نظر گرفته شوند

هزاران شرکت و سازمان‌ در دهه گذشته به سمت گزارش مالی مبتنی بر IFRS رفته‌اند. اجراکنندگان اولیه IFRS نکات قابل توجهی از تجربه این استاندارد جدید یادگرفتند و کسانی که هنوز به سیستم IFRS رجوع نکرده‌اند می‌توانند از تجربیات آنها در زمینه یک استراتژی انتقال مناسب استفاده کنند.

برخی از پیامدهایی که باید در برنامه‌ریزی انتقال در نظر گرفته شوند، عبارتند از:

·    تأثیرات بر فرآیندهای تجاری در سطح واحد تجاری، به ویژه نیاز به جمع آوری اطلاعات برای افشای تحت IFRS.

·   نیاز به تغییرات سیستم‌ها و بهبود کنترل‌های داخلی برای اطمینان از دقت در اعمال الزامات گزارشگری مالی جدید، در برخورد با تعدیلات انتقالی؛

· تغییرات در سیستم‌های اطلاعات داخلی و گزارش‌دهی که ممکن است ضروری تلقی شوند.

  پیامدهای اندازه‌گیری عملکرد به دلیل تغییر در نحوه اندازه‌گیری سود، و تأثیر  بر پاداش‌ها و بسته‌های پاداش؛

· پیامدهایی برای چگونگی اندازه گیری نقدینگی و پرداخت بدهی و تأثیر آن بر تعهدات بدهی و سایر قراردادها؛

· برنامه ریزی برای پیامدهای مالیاتی و تشخیص اینکه آیا رفتار مالیاتی اقلام با رفتار حسابداری متفاوت است یا خیر.

· نیاز به آموزش کارکنان مالی و برخی از پرسنل غیرمالی برای اطمینان از دانش کارکردن با IFRS و آگاهی از نحوه پاسخگویی به درخواست‌های اطلاعات؛

· مدیریت روابط سرمایه گذار و برقراری ارتباط با ذینفعان خارجی در خصوص تغییراتی که در صورت های مالی مشاهده خواهند کرد.

· برآورد هزینه انتقال، و اطمینان از وجود بودجه کافی برای پروژه؛

· در نظر گرفتن نیاز به حمایت مالی در سطح اجرایی برای پروژه انتقال، به طوری که به عنوان “یک مشکل حسابداری” تلقی نشود و تیم انتقال به طور کامل در فعالیت های خود حمایت شود.

نقاط قوت، ضعف، فرصت ها، تهدیدهای (SWOT) انتقال به سمت IFRS

یک پروژه انتقالی باید اطمینان حاصل کند که از دام‌ها پرهیز کند، هزینه ها را به حداقل برساند و مزایای بالقوه را نیز در نظر بگیرد. ما به نهادهای گزارش‌دهنده توصیه می‌کنیم زمانی که شروع به برنامه‌ریزی انتقال خود می‌کنند، تجزیه و تحلیل SWOT [نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها، تهدیدها] را آماده کنند تا فرصت‌هایی را که ممکن است این گذار به همراه داشته باشد از دست ندهند. یک مثال در زیر نشان داده شده است:

هنگام انتقال به IFRS ، تهیه‌کنندگان صورت‌های مالی ممکن است از مقیاس وظایف پیش‌روی خود نگران شوند. استفاده از تکنیک‌های صحیح مدیریت پروژه، انتقال را تسهیل می‌کند و به طور بالقوه با ایجاد فرصتی برای بازنگری رویه‌های قدیمی و معرفی روش‌های کارآمدتر، تفاوتی بزرگی در عملیات تجاری ایجاد خواهد کرد. نزدیک شدن به این انتقال احتمالاً منجر به تعبیه IFRS در سازمان می شود و گزارش مالی پایان سال را به صورت مداوم آسان تر می کند.

مطالعه بیشتر: استاندارد جدید گزارش پایداری مالی IFRS را بهتر بشناسیم